राज्यका तिनवटै निकायमा महिला प्रमुख बिश्वकै नेपालको पहिलो इतिहाँस

बिश्व ईतिहासमा महीला प्रधानन्यायधिस भएको लगभग ३५र३६ बर्ष पछी भएपनि निकै आशा गरीएकी र निर्णयमा शाहासी, ब्याबशायिक तथा बिबाद रहीत बरीष्ठ न्यायधिस शुशिला कार्की नियुक्त भएकी छिन् ।उनको प्रधान न्यायधिसको पदधारण नेपालको सन्दर्भमा यसकारण पनि महत्वका साथ हेरीएको छ की उनी प्रधान न्यायधिस बनेसंगै नेपालमा बिश्वमै बिरलै हुने उदाहरण बनेको छ,, अब नेपालमा सरकारको तिनवटै अंग ब्यबस्थापिका,कार्यपालिका, र न्यायपालिकाको मुख्य पदमा महिला नेतृत्व भएको छ । नेपालको सर्बोच्च अदालतको आजसम्मको ईतिहासमा उनि पहीलो महीला हुन जो न्याय क्षेत्रको सबै भन्दा ठुलो ओहोदामा पुग्ने पहीलो महीला भएकी छन ।

शुशिला कार्की(सुबेदी) को जन्म बि सं २००९ जेष्ठ २५ गते संकरपुर ,३ बिराटनगर ,मोरङ मा भएको थियो । उनको प्राथामिक गाउमै पुरा भएको थियो । बिराटनगरकै महेन्द्र मोरङ क्याम्पसबाट साईकोलाजी र ईङगलिस मा बि ए गरी बाकी पढाई को लागि बनारस गएकी थिईन ।

त्यहा उनले राजनिती शास्त्रमा स्नातकोतर गरीन ।त्यस पछी नेपाल फर्केर त्रिभुवन युनिभर्सिटी बाट कक्षा नलिई नै एल एल बि गरीन । सके पछी एडभोकेटको काम गर्न सुरु गरीन । उनका दाईहरु र अंकलहरु कानुन ब्याबशायमा अभ्यासरत थिए जस्को संगतमा उनमा पनि कानुन र कानुन ब्याबशाय सम्बन्धी कुराको प्रभाब पर्यो सथै प्ररेरणा पनि दीयो ।

बि सं २०३५ चैत्र १६ मा कानुन ब्याबशायिको लाईसेन्स लिईन र कानुन ब्याबशायिको रुपमा अभ्यासको काम सुरु गरीन र संगै धरानको महेन्द्र मल्टीपल क्याम्पसमा अध्यापन पनि गरीन । उनले पुर्बमाञ्चलको क्षेत्रीय अदालत बार एसोसियसनको अध्यक्षपदमा रही बि सं २०४४ मा दुई बर्ष काम गरीन त्यस पछी बि सं २०५८ मा पुनराबेदन बार बिराटनगर को अध्यक्षमा रही सेवा गरीन ।

त्यस्तै उनी बारको वरीष्ठ अधिबक्ताको रुपमा पनि रहेकी थिन । बि सं। २०६५ मा उनको जीवनले नया मोड लियो जब उनी सर्बोच्च अदालतको अस्थायि न्यायधिसमा नियुक्त भईन । अस्थायि न्यायधिसको रुपमा काम गरेको दुई बर्ष नपुग्दै २०६७ मा उनी सर्बोच्च अदालतको स्थायि न्यायधिसमा नियुक्त भएकी थिईन । न्याय क्षेत्रमा लोकप्रिय छबि बनाएकी शुशिला न्यायधिस समाजको सदस्य पनि हुन ।

त्यस्तै अन्तरास्ट्रिय महीला न्यायधिस समाज र ईन्टरनेशनल ग्लो प्रोग्रामको सदस्य समेत रहेकीछन । त्यस्तै नेपालको संविधानको मस्यौदाकार समीतीमा राम्रो काम गरेपछी उनि झन चर्चामा रहीन । उनको छबिलाई झन उच्च बनाउने उनको कुशल न्याय सम्पादन निकै प्रीय मानिन्छ । उनले पार्टिका नेता, भुपु मन्त्री, बहालवाला मन्त्री आदीका मुद्दामा फैसला गरी सकेकीछन । भ्रस्टाचार का कति केशमा जेल सम्म पठाई सकेकी छन । न्यायमा सब बराबर हुन भन्ने कुरा उनको फैसलामा देखीन्छ ।

बिश्वमै पहीलोपटक महीला प्रधान न्यायधिसको अमेरीकाकी सान्ड्रा डे अकोनर सन १९८१ मा भएकी थिईन भने छिमेकी राष्ट्र भारतमा सन १९८९ मा फतिमा बेभि एसियाकै पहीलो महीला प्रधान न्यायधिस बनेकी थिईन ।

तर अब नेपाल पनि महीला न्यायधिस छीटै २०१६ पाउदै छ । न्यायलयको अन्तीम निर्णय अब महीला बाट हुनेछ । सम्पुर्ण न्याय क्षेत्रको नेतृत्व अब शुशिलाले गर्नेछीन ।

संबिधान निर्माण भईसकेपछी ब्यबस्थापिका संसदमा पनि मुख्य र सबै भन्दा उच्च पद सभामुखमा पनि महीला नै छन । सभामुख ओनसरी घर्तिलाई नेपालले बिश्वको ९३ र नेपालको पहीलो महीला सभामुखको रुपमा पाएको हो ।

सन १९२७ मा अस्ट्रीयामा बिश्वको पहीलो महीला सभामुख भएको पचास बर्षको हाराहारीमा नेपालले पनि सन २०१५ मा यस्तो अबसर पायो ।

सन २००९ मा मात्र भारतमा महीला सभामुख चुनिएको थियो । त्यस्तै देशको मुख्य तथा सबैभन्दा ठुलो ओहोदा रास्ट्रप्रमुख रास्ट्रपति पनि महीला नै छन । राष्ट्रपति बिद्या देवी भन्डारीलाईपनि नेपालले पहीलो महीला राष्ट्रपतिकै रुपमा पाएको हो । नेपालमा रास्ट्रपति रहने ब्यबस्था भ्रखर मात्र आएपनि रास्ट्रको दोस्रो रास्टपतिको रुपमा पहीलो महीला रास्ट्रपति यसै बर्ष नेपालले पाएको हो ।

सन १९७४ मा बिश्वमै पहीलो रास्ट्रपति अर्जेन्टीनाले ईशाबेल पेरोनलाई पाएको लगभग तिन शताब्दीमा नेपालले सन २०१५ मा नेपालकै पहीलो महीला रास्ट्रपति पाएको हो ।

त्यस्तै छीमेकी रास्ट्र भारतमा सन २००७ मा प्रतिभा पाटील भारतको पहीलो महीला रास्ट्रपति भएकी थिईन ।

यसरी नेपालमा तिन वटै अंगका प्रमुख एकैसाथ, एउटै बर्ष र सबै पहीलो नै पाएको यो बिश्वमा पहीलो घटना हो र अब लेखीने पहीलो ईतिहास हो । महीला अधिकार र महीला सहभागिताको ज्वलन्त फरक उदाहरण नेपाल हो ।

नियम र कानुमा महीला लेखाउन, आरक्षणको लागि लडेर भन्दा अबसर दीएर महीलाले सबथोक गरेको उदाहरण हो यो । त्यसैले सबैलाई अबसर दीने नियम कानुन र राज्य संञ्चालन प्रक्रीया नै आधुनिकता, बिकाश र समृद्धीको आधार हो भन्ने कुरा हाम्रो यही घटना प्रयाप्त उदाहरण हो ।